Laboratuvarlar
Yönetimin Mesajı
Fırat Üniversitesi Ulaştırma Mühendisliği Araştırma Merkezi, Türkiye’deki en yetkin ulaştırma malzemeleri laboratuvarından biri olarak hem eğitim-öğretim hem de kamu veya özel kurumların isteği doğrultusunda teknik hizmet amaçlarıyla faaliyetler yürütmektedir. Karayolu üstyapısını oluşturan alttemel, temel ve kaplama tabakalarında kullanılan malzemelerin (agrega, bitümlü bağlayıcı ve katkıların) kalite kontrol deneyleri ve karışım tasarımları yapılmaktadır. Lisans ve lisansüstü eğitimlerinde ve araştırmalarda aktif olarak hizmet veren laboratuvarımızda, aynı zamanda uygulamaya yönelik çalışan sektörlerden gelen analiz ve tasarım talepleri karşılanmaktadır. Bu kapsamda granüler tabakalar, esnek ve rijit kaplamaların (bitümlü sıcak karışım, silindirle sıkıştırılmış kuru beton kaplama v.s) yapısal özelliklerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmektedir.
Hakkında
Fırat Üniversitesi Ulaştırma Mühendisliği Araştırma Merkezi 1967’de eğitime başlayan Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü bünyesinde yer alan ve 280 m2’lik geniş bir alana sahip Ulaştırma Laboratuvarı bölgemizdeki ve ülkemizdeki en yetkin ve en kapsamlı ulaştırma malzemeleri laboratuvarlarından biridir. Laboratuvarımız deneyimli akademik ve teknik personeli ile lisans ve lisansüstü eğitime katkı sağlamakla birlikte kamu ve özel kurumların da isteği doğrultusunda teknik hizmet vermektedir. Laboratuvar kapsamında alttemel, temel ve kaplama tabakalarında kullanılan agrega ve bağlayıcı deneylerinin yanı sıra karışım tasarımı ve karışım deneyleri de yapılmaktadır. Ulusal ve uluslararası standartlara uygun araştırma, ölçme ve değerlendirme yapan laboratuvarımız, proje yürütme potansiyelini arttırmayı, özel ve kamu kuruluşlarının araştırma, ürün geliştirme ve üretim aşamalarında ihtiyaç duydukları test ve ölçüm isteklerini karşılamayı ve bilimsel araştırmalarda, hem üniversitemizin hem de diğer üniversite araştırmacılarına yardımcı ve öncü olmayı amaçlamaktadır.
Misyon ve Vizyon
Misyon: Fırat Üniversitesi Ulaştırma Mühendisliği Araştırma Merkezi (FUTERC) nesnel bir ortamda disiplinler arası araştırmalar yoluyla ulaşımda yeniliğe ve ilerlemeyi teşvik etmektedir. FUTERC Ülkemizin trafik operasyonlarını kolaylaştırmalarına ve altyapı varlıklarının yönetimini geliştirmelerine yardımcı olmak için temel ve uygulamalı ulaşım araştırmaları yapmaktadır.
Vizyon: Fırat Üniversitesi Ulaştırma Mühendisliği Araştırma Merkezi (FUTERC) araştırma, eğitim ve sosyal yardım yoluyla ülkenin ihtiyaçlarına hizmet etmektedir. FUTERC güvenliği ve güvenilirliği artıran ve aynı zamanda ülke için uygun maliyetli teknolojilerin zamanında uygulanmasını teşvik etmektedir.
Tesisler
1) Bitümlü Bağlayıcılar Laboratuvarı
Yol yapımında yaygın olarak kullanılan bitüm; sürdürebilir olması yüksek performans ve enerji tasarrufu sağlaması ve sürüş konforuna katkıları, düşük karbon ayak izi, uzun ömürlü ve geri dönüştürülebilir olması nedeniyle en önemli üst yapı malzemesidir. Bitüm üzerinde ulusal ve uluslararası güncel standartlara uygun Geleneksel ve Superpave bağlayıcı deneyleri bitümlü bağlayıcılar laboratuvarında gerçekleştirilmektedir.
2) Bitümlü Sıcak Karışım Laboratuvarı
Bitümlü karışım kaplamalar tüm dünyada ve ülkemizde yol yapımında yaygın olarak kullanılmaktadır. Gelecekteki yıllarda gerek teknik gerekse ekonomik yönüyle karayolunun en temel yapı elemanı olacak bitümlü karışım kaplamaların uzun ömürlü ve yüksek performanslı hizmet verebilmesi için birçok çalışma gerçekleştirilecektir. Bitümlü karışım kaplamalar üzerinde ulusal ve uluslararası güncel standartlara uygun fiziksel ve mekanik deneyler bitümlü sıcak karışım laboratuvarında gerçekleştirilmektedir.
3) Malzeme İşleme Laboratuvarı
Araştırmada kullanılan malzemeler depolanır. Belirli geometrileri test etmek için agregaların elenmesi ve ayrıca bitümlü sıcak karışımların kesilmesi ve karot numunesi alınması için gerekli ekipmanı içermektedir. Ayrıca numune hazırlama ekipmanlarını da içermektedir.
Laboratuvarlar
1) Agrega Laboratuvarı
2) Bitüm Laboratuvarı
3) Bitümlü Sıcak Karışım Laboratuvarı
|
Ulaştırma Laboratuvarında Yapılan Deneyler |
|
|
Agrega Laboratuvarı |
|
|
Los Angeles Aşınma / YKM |
Agregaların aşınma değerlerinin belirlenmesi. |
|
Mikro-Deval / UTEST |
Agregaların ufalanma dayanımlarının belirlenmesi. |
|
Bitüm Laboratuvarı |
|
Penetrasyon (TS EN 1426)
|
Bitümlerin sertlik / kıvamlılıklarının tayini içindir. 100 gr ağırlığında standart bir iğnenin 25°C sıcaklıkta, 5 sn süre içinde bitüm numunesi içerisine dikey olarak batma mesafesi ölçülmesi esasına dayanır. Penetrasyon değeri kıvamlılıkla ters orantılıdır, bitüm yumuşadıkça penetrasyon değeri yükselir. Bitümün 40/60, 50/70, 70/100, 100/150, 160/220 PEN sınıflarından hangisine ait olduğu tespit edilir. TS EN 1426 Penetrasyon deneyi akreditasyon kapsamımızda yer almaktadır. |
|
Yumuşama Noktası Halka & Bilye Yöntemi (TS EN 1427)
|
Bitümlerin sıcaklık değişimlerine karsı duyarlılıklarını ve hangi sıcaklıkta akmaya başladığını ölçmek için halka ve bilye ile uygulanan deneydir. Su dolu beher içine yerleştirilmiş, üzerinde bir bilye bulunan, standart halka kalıp içerisindeki bitümün belli bir hızla ısıtılmasıyla, yumuşayan malzemenin tabana değdiği andaki sıcaklığın belirlenmesi prensibine dayanır. TS EN 1427 Yumuşama Noktası Deneyi akreditasyon kapsamımızda yer almaktadır. |
|
RTFOT Deneyi (TS EN 12607-1)
|
Bağlayıcının asfalt plentinde karıştırma işlemi sırasında maruz kaldığı sertleşmeye benzer şekilde kısa süreli yaşlanmasının tayini içindir. Etüvde hareket halindeki bitüm filmi üzerinde ısı ve havanın etkilerini ölçmek için, ısıtmadan önce ve sonra; kütle kaybı, penetrasyon, yumuşama noktası özelliklerindeki değişim tayin edilir. TS EN 12607-1 Dönel İnce Film Halinde Isıtma Deneyi (RFTOT) akreditasyon kapsamımızda yer almaktadır. |
|
Rotasyonel Viskozimetre ile Dinamik Viskozite (TS EN 13302)
|
Çeşitli bitümlü bağlayıcıların, dönen mil aparatı yardımıyla dinamik vizkozitesininin belirlenmesi içindir. Test numunesini içeren özel numune kabı içerisinde mile uygulanan dönme momenti, milin dönmeye yönelik gösterdiği göreceli direncini ölçmekte ve numunenin dinamik vizkozitesinin ölçümünü sağlamaktadır. |
|
Çözünürlük (TS EN 12592)
|
İçerisinde mineral madde bulunmayan veya çok az bulunan, bitümlü malzemelerin organik çözücüler içerisindeki çözünürlüğünün belirlenmesini kapsar. Bitüm numunesinin solvent içinde çözülerek, çözeltinin gooch krozeden filtre edilmesi yöntemiyle içerisinde çözülmeyen malzemenin tespitine dayanır. |
|
Elastik Geri Dönme EN 13398 |
Test sıcaklığında ölçüm cihazındaki bitümlü bağlayıcıların elastik olarak eski hallerine dönüş oranını belirlemek içindir. |
|
Depolama Karalılığının Tayini TS EN 13399
|
Modifiye edilmiş bitümlerin yüksek sıcaklıklarda depolama kararlılığının ölçülmesi içindir. Modifiye bitüm numunesi dikey bir kapta 180⁰C de veya üretici tarafından belirtilmiş sıcaklıkta 3 gün süreyle muhafaza edilir. Numune soğuduktan sonra 3 eşit parçaya bölünür. Karakteristik olarak farklılıkları değerlendirmek üzere üst ve alt kısımları analiz edilir. |
|
Force Düktilite ile Çekme Özelliklerinin Tayini TS EN 13589 |
Modifiye edilmiş olan bitümlerin kuvvet ölçümlü düktilite testi yardımıyla çekme özelliklerinin belirlenmesi içindir. |
|
Basınçlı Kapta Uzun Dönem Yaşlandırma (TS EN 14769) (PAV)
|
Bitümlü bağlayıcılarda basınçlı yaşlandırma kabininde yüksek sıcaklıkta hızlandırılmış yaşlandırma prosedürüdür. Bağlayıcı belirli bir süreliğine, belirli bir hava basıncı altında, belirli bir sıcaklığa kadar ısıtılır. Bu yöntem kullanım süresince kaplama içindeki bağlayıcıya olan değişiklikleri simüle etmek için kullanılır. |
|
BBR ile Sünme Rijitliği (TS EN 14771)
|
30 MPa ila 1 GPa aralığındaki bitümlü bağlayıcıların eğilme-sünme rijitliğinin kiriş eğme reometresi ile belirlenmesine yöneliktir. Belirlenen bir yükleme zamanı için test numunesinin orta noktasına sabit yük uygulanır ve bükülme zaman fonksiyonu şeklinde ölçülür. Belirlenen yükleme zamanı için, bükülme gerilmesi ve eğilme uzamasından test numunesinin rijitliği hesaplanır. |
|
DSR ile Kompleks Kesme Modülü (TS EN 14770) |
Bitümlü bağlayıcının dinamik kesme reometresi (DSR) kullanılarak reolojik özelliklerini belirlemesi içindir. Bağlayıcının bir test frekansı bölgesi üzerindeki karmaşık kesme modülü ile faz açısını ve test sıcaklıklarını belirlemeyi içerir. |
|
Modifiye Bitüm Mikseri / IKA |
Modifiye bitümlerin hazırlanması |
|
Bitümlü Sıcak Karışım Laboratuvarı |
|
|
Marshall Deneyi/Aleti (Stabilite, Akma) (TS EN 12697-34)
|
Darbeli sıkıştırıcı (Marshall Tokmak) ile hazırlanmış bitümlü karışım numunelerinin stabilite, akma ve Marshall oranının tayin içindir. Stabilite; Kalıba dökülerek hazırlanmış bir asfalt numunesinin şekil değiştirmeye karşı gösterdiği en yüksek dirençtir. Akma; Kalıba dökülerek hazırlanmış numunenin en yüksek yükte milimetre olarak şekil değiştirmesi ile, yük-şekil değiştirme grafiğine çizilen teğetin yükün sıfırlandığı noktaya doğru uzatılmasıyla elde edilen anma şekil değiştirme arasındaki fark olarak ifade edilir. Marshall oranı ise stabilite değerinin, akma değerine oranıdır. |
|
Azami Yoğunluğun Tayini - Metot A (TS EN 12697-5)
|
Bitümlü bir karışımın azami yoğunluğunun (boşluksuz kütlesi) tayini içindir. Sıkıştırılmış bir numunenin hava boşluğu içeriğini ve sıkıştırılmış bitümlü bir karışımın diğer volümetrik özelliklerini hesaplamak için, yığın yoğunluğu ile birlikte azami yoğunluk kullanılır. Bitümlü karışımların azami yoğunluğu numunenin boşluksuz hacminden ve kuru kütlesinden tayin edilir. |
|
Çözünür Bağlayıcı (Bitüm) İçeriği ( TS EN 12697-1)
|
Bitümlü karışımı numunelerinin çözünür bağlayıcı muhtevasının belirlenmesine ilişkin test yöntemlerini açıklar. Bitümlü karışımın test numunesinin bağlayıcı muhtevasını belirlemeye ilişkin test yöntemi; sıcak veya soğuk çözücüde eritmek suretiyle bağlayıcı ekstraksiyonu, mineral maddenin bağlayıcı çözeltiden ayrılması, bağlayıcı miktarının fark veya bağlayıcı geri kazanımı ile belirlenmesi, çözünür bağlayıcı muhtevasının hesaplanması aşamalarını içermektedir. |
|
Suya Hassasiyet(TS EN 12697-12 & AASHTO T 283 )
|
Bitümlü bir karışımın sıkıştırılmış numunelerinde elde edilen ITSR değeri olarak ifade edilir. Silindir şeklindeki test numuneleri eşit boydaki iki alt gruba ayrılır ve kondisyonlanır. Gruplardan biri yüksek sıcaklıkta suda doyurulup muhafaza edilirken, diğer grup da oda sıcaklığında kuşu şekilde muhafaza edilir. Kondisyonladıktan sonra, iki gruptan her birinin dolaylı çekme mukavemeti belirlenir. Suyla kondisyonlanan grubun dolaylı çekme mukavemetinin kuru grubun dolaylı çekme mukavemetine oranı belirlenir ve yüzde olarak ifade edilir. |
|
Tekerlek İzi Deneyi (Kalıcı Deformasyona Karşı Direnç)Metot B |
Bitümlü karışımların maddenin deformasyona karşı hassasiyeti yüklü bir tekerleğin sabit bir sıcaklıkta tekrarlanan geçişleriyle oluşan tekerlek izi derinliğini ölçerek değerlendirilir. |
|
Yoğurmalı Pres / Cooper |
Silindirik bitümlü sıcak karışım numunelerinin sıkıştırılması. |
|
Merdaneli Pres / Cooper |
30,5x30,5 cm boyutlarında numunelerin sıkıştırılması. |
|
Tekerlek İzi Aleti / Cooper |
Karışımların tekerlek izi oluşumuna karşı dayanımlarının belirlenmesi. |
|
Universal Deney Aleti / IPC UTM 5P |
Karışımlar üzerinde ITSM ve indirekt çekme yorulma deneylerinin uygulanması |
Hızlı Erişim